3 Cây Gừa Di sản tại Sân chim Vàm Hồ – Niềm tự hào của miền đất phù sa

Giữa không gian xanh mát và thanh bình của rừng ngập mặn Sân chim Vàm Hồ, ba cây Gừa cổ thụ vươn mình sừng sững, rễ phụ buông dài, tán lá xòe rộng như những cánh tay dang ra che chở cả một vùng sinh thái. Chúng không chỉ đơn thuần là loài cây mọc tự nhiên bên dòng sông Ba Lai, mà còn là những nhân chứng sống đã cùng vùng đất này đi qua bao biến thiên của thời gian. Một cây đã trên 200 năm tuổi, hai cây còn lại hơn 100 năm tuổi – tất cả đều đã được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam.

“Cây Di sản Việt Nam” là danh hiệu do Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) phát động từ năm 2010, nhằm bảo tồn những cây cổ thụ, cây quý hiếm gắn liền với lịch sử, văn hóa và đời sống cộng đồng. Đây là một chương trình có ý nghĩa lớn về bảo tồn thiên nhiên, phát huy giá trị truyền thống, đồng thời góp phần phát triển du lịch sinh thái – văn hóa ở nhiều địa phương.

Theo thông tin mới nhất từ Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE), tính đến năm 2025, Việt Nam có hơn 7.000 cây cổ thụ được công nhận là “Cây Di sản Việt Nam”. Sự kiện công nhận 3 Cây Gừa ở Sân Chim Vàm Hồ -xã Mỹ Chánh Hoà và 2 cây Đa ở xã An Hiệp  là cây di sản Việt Nam góp phần làm tăng số lượng cây di sản của tỉnh Vĩnh Long sau sát nhập. Riêng ở khu vực tỉnh Bến Tre (cũ), tổng số cây được công nhận là 11 cây di sản.

Vì sao 3 cây Gừa Ở Sân Chim Vàm Hồ được công nhận là cây di sản Việt Nam?

Không chỉ bởi tuổi thọ hàng trăm năm, tán rộng và dáng vẻ kỳ vĩ, 3 cây Gừa còn gắn liền với hệ sinh thái ngập mặn trù phú, là nơi cư trú của muôn loài chim, cò, côn trùng. Đặc biệt, vùng đất này từng là căn cứ cách mạng trong hai cuộc kháng chiến, ghi dấu bao sự kiện lịch sử hào hùng. Chính vì thế, 3 cây Gừa mang trong mình cả giá trị sinh thái lẫn văn hóa, lịch sử.

Vẻ đẹp của Gừa là vẻ đẹp vừa hùng vĩ vừa mềm mại: thân cây xù xì rêu phong, rễ phụ buông dài như những dải lụa thời gian, tán lá xum xuê tỏa bóng mát, che chở cả một khoảng trời xanh. Dưới bóng Gừa, con người như tìm được chốn bình yên giữa thiên nhiên khoáng đạt. Không chỉ là cây, Gừa còn là chứng nhân lịch sử. Chúng đã chứng kiến bao tháng ngày máu lửa trong kháng chiến, trở thành biểu tượng của tinh thần kiên trung, bất khuất của người dân vùng đất anh hùng Rạch Vọp – Cù Lao Lá. Mỗi gốc cây, tán lá như lưu giữ hơi thở và ký ức của quê hương Ba Tri hào hùng. Và hơn thế, Gừa còn là trụ cột của hệ sinh thái ngập mặn: rễ cây là nơi sinh sống của rêu, địa y, nấm; quả chín nuôi đàn chim cò; lá già rụng tái tạo nguồn dinh dưỡng cho đất; tán lá rộng là mái nhà cho biết bao loài côn trùng và chim muông. Nhờ đó, 3 cây Gừa trở thành “trái tim xanh” góp phần duy trì sự cân bằng và đa dạng sinh học cho Sân chim Vàm Hồ.

Đặc điểm và công dụng của cây Gừa

Cây Gừa thuộc họ Dâu tằm, Tên khoa học: Ficus microcarpa L.f.

Gừa là cây  gỗ lớn, cao 15–25 m, có rễ khí sinh từ cành. Lá mọc so le, dày và dai, phiến bầu dục, mặt trên xanh bóng. Quả dạng sung, màu vàng có vân đỏ. Ra hoa, kết quả quanh năm, nhiều nhất tháng 5–7. Trong y học dân gian, Rễ cây gừa có vị đắng, chát, tính mát, có tác dụng khu phong, thanh nhiệt, hoạt huyết, giải độc. Lá có vị đắng, tính mát, có tác dụng tán ứ, lý thấp, trị cảm mạo, sốt cao, viêm khí quản, ho gà, viêm ruột cấp tính. Ngoài ra gừa còn được trồng àm cảnh, lấy bóng mát, cải tạo đất, giữ nước, cung cấp thức ăn cho động vật khác.

Định hướng bảo tồn và phát triển du lịch

Trong thời gian tới, Nông trại Hải Vân – Sân chim Vàm Hồ sẽ có kế hoạch  bảo vệ  và chăm sóc 3 cây Gừa Di sản như báu vật xanh của quê hương. Song song đó, nơi đây sẽ tiếp tục phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái – từ tour tham quan, chụp ảnh check-in, đến các chương trình giáo dục môi trường, trải nghiệm thiên nhiên. Hướng đi này vừa góp phần bảo tồn cây di sản, vừa mang lại cơ hội sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương.

Ba cây Gừa Di sản không chỉ là những cổ thụ trăm năm tuổi, mà còn là tài sản xanh vô giá của Sân chim Vàm Hồ. Với vẻ đẹp kỳ vĩ, giá trị lịch sử – văn hoá sâu sắc và vai trò quan trọng trong hệ sinh thái ngập mặn, Tam cụ Gừa xứng đáng được gìn giữ, bảo vệ và tôn vinh. Xin mời du khách ghé thăm Sân chim Vàm Hồ, dừng chân dưới bóng Gừa xanh mát, du khách sẽ cảm nhận trọn vẹn sự giao hòa giữa thiên nhiên, lịch sử và tâm hồn đất Ba Tri anh hùng.